پروپوزال سنجش کیفیت زندگی در محلات شهری در راستای ارتقاء کیفیت زندگی (docx) 1 صفحه
دسته بندی : تحقیق
نوع فایل : Word (.docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد صفحات: 1 صفحه
قسمتی از متن Word (.docx) :
دانشگاه شهید بهشتی
دانشکده معماری و شهرسازی
گروه برنامه ریزی و طراحی مجتمع زیستی
دوره کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی شهری
پایان نامه کارشناسی ارشد رشته برنامه‌ریزی شهری
برنامه ریزی ارتقاء کیفیت زندگی در نواحی خرد شهری،
مورد پژوهی: منطقه 10 شهر تهران
استاد راهنما: دکتر مظفر صرافی
استاد مشاور: دکتر فرخ مشیری
دانشجو: صغرا ذوالفقاری گرجکلائی
زمستان 1392
تقدیم به پدر و مادر مهربانم،
که همیشه گفتند" تو می توانی انجام دهی" تا اینکه من باورشان کردم.
تقدیم به برادرم عزیزم صابر،
که همواره در طول تحصیل متحمل زحماتم بود و تکیه گاه من در مواجهه با مشکلات، و وجودش مایه دلگرمی من می باشد.
تقدیم به همسر دوست داشتنی ام بهزاد،
که عشق و امید را سرمایه وجودم ساخت.
شاید بوسه ای باشد بر دستان آنان که دوست می دارمشان.
حمد و سپاس خدای را که آفریننده آسمانها و زمین است
و دری که او از رحمت گشاید هیچ کس نتواند بست و هیچ کس جز او نتواند گشود
حال که به یاری ایزد یکتا توفیقی هر چند ناچیز در کسب علم و دانش نصیبم گردیده است، لازم می دانم مراتب سپاس و تشکر خود را تقدیم بزرگوارانی نمایم که در این راه یاورم بوده اند.
از استاد راهنمای گرانقدرم، جناب آقای دکتر مظفر صرافی که با صبر و شکیبایی نه تنها مرا در تمامی مراحل انجام پایان نامه راهنمایی و یاری نمودند، بلکه با خلق و خوی نیکوی خود درس اخلاق و انسانیت نیز به من آموختند، تشکر و قدردانی می کنم و برای ایشان از خداوند منان آرزوی توفیق و سلامتی و عزت روزافزون دارم.
از استاد مشاور عزیزم، جناب آقای دکتر مشیری به خاطر زحمات بی دریغ ایشان در راهنمایی این پژوهش تقدیر و تشکر می کنم.
از زحمات تمامی اساتید گرانقدر دانشگاه شهید بهشتی که افتخار شاگردی آنها را داشته ام کمال تشکر و قدردانی را می نمایم و از خداوند بزرگ برای تمامی آنها آرزوی سعادت روزافزون را خواستارم.
از زحمات بی شائبه پدر و مادر مهربانم و تمامی اعضای خانواده ام، که در تمامی مراحل زندگی همچون کوهی استوار پشتوانه ام بودند کمال تشکر و قدردانی را دارم.
از مهندس بهزاد امیری نژاد همسر عزیزم که بی شک اگرهمراهی هایش نبود نمی توانستم این رساله را به پایان برسانم، صمیمانه تشکر می کنم.
از دوست عزیزم مهندس سحر غلامی که در مراحل تحلیل این پایان نامه همراهم بود ، کمال تشکر و قدردانی را دارم.
از دوستان خوبم مهندس صاحبه فرجی و مهندس سجاد ایزدی که اطلاعات مربوط به مورد پژوهی ام را در اختیارم قرار دادند، کمال تشکر را دارم.
همینطور در پایان از تمام دوستان و عزیزانی که در این پایان نامه همراهم بودند، کمال تشکر و قدردانی را دارم و از خدای بزرگ برای تمامی آنها سعادت و سلامت آرزو دارم.
به این امید که همیشه شایسته فداکاری ها و قدر شناس محبت هایشان باشم.
108322465نام‌خانوادگي: ذوالفقاری گرجکلائی نام: صغرا دانشكده: معماري و شهرسازي رشته تحصيلي: گروه برنامه ریزی و طراحی مجتمع زیستی- رشته برنامه ریزی شهرینام استادراهنما: آقای دکتر مظفر صرافی تاريخ فراغت از تحصيل: 22/10/1392عنوان پايان‌نامه: برنامه ریزی ارتقاء کیفیت زندگی در نواحی خرد شهری، مورد پژوهی محلات منطقه 10 شهر تهران.
چكيده رساله:مطالعات کیفیت زندگی به دلیل سودمندی در تدوین و اجرای راهبردها و سیاست های عمومی و برای ارزیابی و نظارت بر سیاست ها و راهبردهای عمومی اجراشده، مورد توجه برنامه ریزان و سیاستگذاران می باشد. کیفیت زندگی می تواند توسط شاخص های عینی و ذهنی و یا با ترکیب این دو شاخص سنجش شود. پژوهش های کیفیت زندگی که برای کمک به برنامه ریزان و سیاستگذاران شهری طراحی شده اند، باید با استفاده از هر دو شاخص عینی و ذهنی سنجش شوند. زیرا این روش به تشخیص حالت های کیفیت زندگی کمک می کند.در این پژوهش، یک روش ترکیبی از جمع آوری و تحلیل داده ها به منظور سنجش کیفیت زندگی به کار گرفته شده است. به منظور آزمودن جنبه های مختلف کیفیت زندگی، چهار عرصه از ابعاد اجتماعی، اقتصادی و کالبدی زندگی انتخاب شدند. این عرصه ها دسترسی به خدمات و تسهیلات شهری، اجتماعی، مسکن و زیست محیطی می باشند. پژوهش بر اساس داده هایی از ممیزی خانوار و داده های ثانویه می باشد. 101 سرپرست خانواده از طریق ممیزی خانوار باسوالات باز و بسته مصاحبه شده اند. خانوارهای نمونه به طور تصادفی انتخاب شده اند. با استفاده از تحلیل توصیفی و تحلیل فضایی سطح کیفیت زندگی ذهنی و عینی در عرصه ها سنجش شده است. با ترکیب کیفیت ذهنی و عینی سنجش شده در عرصه ها، حالت های کیفیت زندگی برای محلات منطقه 10 شهر تهران تشخیص داده شده است.در این پژوهش سطح کیفیت زندگی ذهنی برای هفت محله خوب می باشد. این محله ها عبارتند از: هفت چنار، بریانک، کارون جنوبی، سلسبیل جنوبی، زنجان شمالی، کارون شمالی و سلسبیل شمالی. سطح کیفیت زندگی عینی نیز برای چهار محله کارون جنوبی، سلسبیل جنوبی، کارون شمالی و سلسبیل شمالی مناسب می باشد. با ترکیب کیفیت زندگی ذهنی و عینی، حالت های کیفیت زندگی که بهزیستی، سازش پذیری، ناهنجاری و محرومیت می باشند، برای هر محله از منطقه 10 تشخیص داده می شود. که بهزیستی و محرومیت مطابقت میان کیفیت زندگی ذهنی و عینی را نشان می دهد، از طرف دیگر ناهنجاری و سازش پذیری عدم مطابقت میان کیفیت زندگی ذهنی و عینی را نشان می دهد. در این پژوهش سه حالت کیفیت زندگی برای محلات منطقه 10 تشخیص داده شده اند که بهزیستی، محرومیت و سازش پذیری می باشند. محلات منطقه 10 که در زمینه این عرصه ها ( دسترسی به خدمات و تسهیلات شهری، اجتماعی، مسکن و زیست محیطی) در بهزیستی می باشند، محلات کارون جنوبی، سلسبیل جنوبی، کارون شمالی و سلسبیل شمالی می باشند. در این محلات کیفیت زندگی ذهنی و عینی ساکنین خوب می باشد. ساکنین محله های شبیری- جی، سلیمانی- تیموری و هاشمی محرومیت را تجربه می کنند. محله هایی که در محرومیت می باشند، کیفیت ذهنی و عینی بد در عرصه ها داشتند. ساکنین محله های هفت چنار، بریانک و زنجان جنوبی سازش پذیری را تجربه می کنند، به دلیل آنکه آنها کیفیت زندگی ذهنی خوبی دارند، اگرچه کیفیت عینی زندگی آنها نامناسب است. این نتایج نشان می دهد که این دو سنجه همیشه سطح یکسانی از کیفیت زندگی را نشان نمی دهد.به طور کلی، یافته های این پژوهش بیان می کند که مقیاس بزرگ مطالعات می تواند تنوع کیفیت زندگی در مقیاس های کوچک را پنهان کند. یافته ها همچنین اهمیت مطالعه همزمان کیفیت زندگی عینی و ذهنی را به جای مطالعه هریک به طور جداگانه، آشکار می سازد.نتایج این گونه مطالعات می تواند به برنامه ریزان محلی در بهبود و داشتن درک بهتری از وضعیت کیفیت زندگی ساکنین کمک نماید. در نتیجه آنها می توانند مشکلاتی که اجتماع و نیز اکثر نواحی محروم با آن مواجه می شوند را به گونه ی بهتری اولویت بندی کنند.واژگان كليدي : کیفیت زندگی، کیفیت زندگی ذهنی، کیفیت زندگی عینی، حالت های کیفیت زندگی، محلات منطقه 10 شهر تهران.
فهرست مطالب
TOC \o "1-1" \h \z \u \t "Heading 2,3,Heading 3,2,Heading 4,4" فصل اول- کلیات پژوهش1
1-1-مقدمه2
2-1-سابقه و ضرورت پژوهش2
3-1- مشکل پژوهش4
4-1- اهدف پژوهش4
1-4-1-هدف اصلی4
2-4-2- اهداف فرعی4
5-1- پرسش های پژوهش5
6-1- فرضیه های پژوهش6
7-1- تعریف اصطلاحات کلیدی پایان نامه7
8-1- روش شناسی پژوهش8
1-8-1- منابع داده ها و روش های جمع آوری آنها8
2-8-1- تحلیل داده ها9
3-8-1- روش های تجویز راهکارها و راه حل ها در مرحله تجویز15
9-1- ساختار پایان نامه15
فصل دوم- تشریح چارچوب نظری، تجربی و فنی مرتبط با انگاشت کیفیت زندگی18
1-2- مقدمه19
2-2- هدف19
3-2- روش کار19
4-2- معرفی و تشریح پایه های نظری مرتبط با انگاشت کیفیت زندگی21
1-4-2- مقدمه21
2-4-2- هدف21
3-4-2- روش کار21
5-3-2- معرفی تعاریف پایه انگاشت کیفیت زندگی22
1-5-3-2- ابعاد کیفیت زندگی23
2-5-3-2 تعاریف ناظر بر ابعاد عینی و ذهنی کیفیت زندگی23
6-3-2- معرفی سیر تحول تفکر انگاشت کیفیت زندگی25
1-6-3-2- تعریف استاندارد زیست25
2-6-3-2- مقایسه استاندارد زیست و کیفیت زندگی26
3-6-3-2- تفاوت استاندارد زیست و کیفیت زندگی27
4-6-3-2- سیر تحولات انگاشت کیفیت زندگی27
7-3-2- معرفی و تعریف انگاشت های مرتبط با انگاشت کیفیت زندگی33
8-3-2- رویکردهای کیفیت زندگی35
9-3-2- بررسی انگاشت کیفیت زندگی در برنامه ریزی شهری36
1-9-3-2- تعریف کیفیت زندگی در چارچوب تفکر و عمل برنامه ریزی36
2-9-3-2- تاثیر مفهوم کیفیت زندگی بر برنامه ریزی36
3-9-3-2- اهمیت مطالعه کیفیت زندگی در برنامه ریزی شهری37
4-2- معرفی و تشریح پایه های تجربی مرتبط با انگاشت کیفیت زندگی39
1-4-2- مقدمه39
2-4-2- هدف39
3-4-2- روش کار39
4-4-2- معرفی تجارب بکارگیری انگاشت و شاخص های کیفیت زندگی در کشورهای بیشتر توسعه یافته40
1-4-4-2- مطالعه شاخص کیفیت زندگی در گرند تراورس آمریکا موسوم به Q199840
2-4-4-2- مطالعه شاخص کیفیت زندگی در آنتاریو کانادا42
5-4-2- معرفی تجارب بکارگیری انگاشت و شاخص های کیفیت زندگی در کشورهای در حال توسعه43
1-5-4-2- مطالعه شاخص کیفیت زندگی در شهر لیما در کشور پرو43
2-5-4-2- مطالعه شاخص کیفیت زندگی در شهر آدیس آبابا در کشور اتیوپی44
3-5-4-2- مطالعه شاخص کیفیت زندگی در مناطق 22 گانه شهر تهران در کشور ایران46
4-5-4-2- کیفیت زندگی مردم شهر تهران بر اساس پرسشنامه WHOQOL-BREF46
6-4- 2- شواهد تجربی در سنجش کیفیت زندگی عینی و ذهنی47
5-2- معرفی روشها و فنون مرتبط با بکارگیری انگاشت کیفیت زندگی در برنامه ریزی شهری48
1-5-2- مقدمه48
2-5-2- هدف48
3-5-2- روش کار48
4-5-2- سنجش کیفیت زندگی50
1-4-5-2- عرصه های زندگی50
2-4-5-2- اصول اساسی سنجش کیفیت زندگی52
3-4-5-2- رهنمودهایی برای سنجش کیفیت زندگی52
4-4-5-2- سنجش عینی کیفیت زندگی با استفاده از تجزیه و تحلیل داده های ثانویه54
5-4-5-2- سنجش ذهنی کیفیت زندگی با جمع آوری داده های اولیه و تجزیه و تحلیل داده های ممیزی56
6-4-5-2- تحلیل مقایسه ای بین رهیافت های ذهنی و عینی کیفیت زندگی57
7-4-5-2- تئوری های رابطه میان شاخص های عینی و ذهنی کیفیت زندگی59
8-4-5-2- ترکیب کیفیت زندگی عینی و ذهنی60
9-4-5-2- حالت های کیفیت زندگی60
5-5-2- مدل های انگاشتی کیفیت زندگی61
6-2- جمع بندی و معرفی چارچوب انگاشتی پژوهش70
1-6-2- هدف70
2-6-2- روش کار70
3-6-2- جمع بندی چارچوب های نظری انگاشت کیفیت زندگی71
4-6-2- جمع بندی تجارب جهانی بکارگیری انگاشت کیفیت زندگی72
5-6-2- جمع بندی چارچوب های فنی انگاشت کیفیت زندگی74
6-6-2- معرفی چارچوب انگاشتی پژوهش76
فصل سوم- معرفی فرایند انتخاب و شناخت موردپژوهی78
1-3- مقدمه79
2-3- هدف79
3-3- روش کار79
4-3- تشریح دلایل انتخاب شهر تهران به عنوان زمینه کار و منطقه 10 شهر تهران به عنوان مورد پژوهی پایان نامه81
5-3- شناخت و توصیف محدوده مورد پژوهی81
1-5-3- مقدمه81
2-5-3- بررسی و شناخت منطقه 10 شهر تهران به عنوان محیط سيستم مورد برنامه‌ريزي83
1-2-5-3- مقدمه83
2-2-5-3- سیر تحولات شکل گیری منطقه 1083
3-2-5-3- موقعیت و تقسیمات اداری منطقه84
4-2-5-3- ویژگی های سازمان فضایی منطقه 10 شهر تهران86
3-5-3- بررسی و شناخت محلات دهگانه منطقه 10 به عنوان سيستم مورد برنامه‌ريزي98
6-3- جمع بندی110
فصل چهارم- بکارگیری انگاشت کیفیت زندگی در تحلیل ویژگی های مورد پژوهی پایان نامه112
1-4- مقدمه113
2-4- هدف113
3-4- روش کار113
4-4- معرفی فرایند سنجش کیفیت زندگی در محلات دهگانه منطقه 10 شهر تهران115
1-4-4- گام نخست- انتخاب عرصه های زندگی و شاخص های مربوط به آنها در منطقه 10 شهر تهران115
2-4-4- گام دوم- سنجش کیفیت زندگی در محلات دهگانه منطقه 10 شهر تهران از دیدگاه ساکنان118
1-2-4-4- طراحی پرسشنامه به منظورجمع آوری داده های اولیه118
2-2-4-4- تحلیل روایی و پايايي پرسشنامه119
3-2-4-4- معرفی جامعه آماری و تعیین حجم نمونه120
4-2-4-4- تفکیک حجم نمونه بر حسب جمعیت محلات اداری مورد پژوهی، منطقه 10 شهر تهران121
5-2-4-4- نتایج تحلیل کیفیت زندگی ذهنی در سطح منطقه 10 و محلات 10 گانه آن122
1-5-2-4-4- تحلیل ویژگی های خانوار در منطقه 10 شهر تهران122
2-5-2-4- 4- تحلیل کیفیت زندگی ذهنی در عرصه های چهارگانه124
3-5-2-4-4- تعیین وضعیت کیفیت زندگی ذهنی در محلات منطقه 10 شهر تهران143
3-4-4- گام سوم- سنجش کیفیت زندگی عینی در محلات دهگانه منطقه 10 شهر تهران145
1-3-4-4- آماده سازی لایه ها145
2-3-4-4- تعیین کیفیت زندگی عینی درارتباط با عرصه ها167
1-2-3-4-4- کیفیت زندگی عینی مربوط به عرصه دسترسی به خدمات و تسهیلات شهری167
2-2-3-4-4- کیفیت زندگی عینی مربوط به عرصه اجتماعی174
3-2-3-4-4- کیفیت زندگی عینی مربوط به عرصه مسکن176
4-2-3-4-4- کیفیت زندگی عینی مربوط به عرصه زیست محیطی178
3-3-4-4- تعیین وضعیت کیفیت زندگی عینی در محلات منطقه 10181
4-4-4-گام چهارم- تلفیق ابعاد عینی و ذهنی و تعیین حالت های کیفیت زندگی183
5-4- جمع بندی187
فصل پنجم- طراحی برنامه ارتقا کیفیت زندگی نواحی برنامه ریزی منطقه 10 شهر تهران191
1-5- مقدمه192
2-5- هدف192
3-5- روش کار192
4-5- تولید بیانیه اهداف برنامه ریزی برای ارتقا کیفیت زندگی نواحی برنامه ریزی منطقه 10 شهر تهران193
1-4-5- مقدمه193
2-4-5- بازبینی اهداف برنامه های توسعه منطقه 10 شهر تهران194
3-4-5- تدوین اهداف برنامه ریزی ارتقا کیفیت زندگی بر اساس مشکلات تعیین شده در بخش تحلیل مورد پژوهی195
4-4-5- تدوین بیانیه نهایی اهداف برنامه ریزی ارتقا کیفیت زندگی نواحی برنامه ریزی منطقه 10 شهر تهران198
5-5- انتخاب و بکارگیری روش طراحی برنامه ارتقا کیفیت زندگی در نواحی برنامه ریزی منطقه 10 شهر تهران199
1-5-5- بررسی فنون طراحی برنامه شهری199
1-1-5-5- روش تحلیل عرصه های تصمیم گیری مرتبط199
2-1-5-5- فن بهينه سازي تصميم202
3-1-5-5- معرفی تدوین سناریو202
4-1-5-5- فن تحلیل سطوح بالقوه203
5-1-5-5- فن نقشه‌هاي هم‌پوش203
2-5-5- انتخاب فن مناسب طراحی برنامه ارتقا کیفیت زندگی در نواحی برنامه ریزی منطقه 10 شهر تهران203
3-5-5- بکارگیری فن تحلیل عرصه های تصمیم گیری در برنامه ریزی برای ارتقا کیفیت زندگی در محلات دچار محرومیت و سازش پذیری منطقه 10 شهر تهران205
1-3-5-5-گام نخست: تولید عرصه های تصمیم گیری مرتبط برای بکارگیری در فرایند برنامه ریزی ارتقاء کیفیت زندگی نواحی برنامه ریزی منطقه 10 شهر تهران205
2-3-5-5- گام دوم : تولید اختیارهای مربوط به عرصه های تصمیم گیری تعیین شده207
3-3-5-5- گام سوم : تولید نمودار اختیارو تعیین سازگاری/ناسازگاری میان اختیارها208
4-3-5-5- گام چهارم : تولید سناریوهای گزینه بر اساس موانع اختیارهای تصمیم گیری211
5-3-5-5- گام پنجم: ارزيابي و انتخاب سناريوي برتر214
4-5-5- تولید راهبردهای ارتقای کیفیت زندگی بر اساس سناریوی برتر215
فصل ششم- نتیجه گیری و ارائه پیشنهادها218
1-6- مقدمه219
2-6- نتیجه گیری219
1-2-6- پاسخ به پرسش های پژوهش219
2-2-6- پاسخ به فرضیات پژوهش230
3-6-1- دستاوردهای نظری و عملی پژوهش234
4-6- ارائه پیشنهادها237
5-6- معرفی قیود و محدودیت های انجام این پایان نامه237
منابع و ماخذ238
پیوست شماره یک: پرسشنامه ساکنین243
پیوست شماره دو: آلفای کرونباخ سوالات246
چکیده انگلیسی247
فهرست جدول ها
TOC \h \z \t "جدول,1" جدول شماره 1-1- رویارویی اهداف و پرسش های پایان نامه6
جدول شماره 2-1- گردآوری داده های ثانویه9
جدول شماره 3-1- طیف لیکرت به کار رفته در پژوهش11
جدول شماره 4-1- حالت های کیفیت زندگی14
جدول شماره 1-2- نمونه هایی از تعاریف کیفیت زندگی24
جدول شماره2-2- تحول تاریخی شکل گیری انگاشت کیفیت زندگی31
جدول شماره3-2- مطالعات مربوط به کیفیت زندگی31
جدول شماره 4-2- خلاصه ای از تعاریف ارائه شده از بهزیستی در منابع مختلف33
جدول شماره 5-2- خلاصه مطالعات کیفیت زندگی شهری47
جدول شماره 6-2- عرصه های کیفیت زندگی51
جدول شماره 7-2- قوت ها و ضعف های دو رهیافت کیفیت زندگی59
جدول شماره 8-2- حالت های کیفیت زندگی61
جدول شماره 9-2- خلاصه شاخص ها: نمونه هایی از سراسر جهان73
جدول شماره 10-2- خلاصه مطالعات بکارگیری انگاشت کیفیت زندگی74
جدول شماره1-3:خطر پذیری زلزله در مناطق 22 گانه تهران با توجه به مدلهای مختلف زلزله86
جدول شماره 2-3 - جدول مقایسه جمعيت و میزان رشد جمعیت شهر تهران و منطقه 10 در سال‌های 75-138587
جدول شماره 3-3- جدول مقایسه اندازه متوسط خانوار در شهر تهران و منطقه 10 شهر تهران در سال‌های 75-138588
جدول شماره 4-3 - جمعيت برحسب سن و جنس‌در شهر تهران و منطقة 10 شهر تهران در سال 138588
جدول شماره 5-3- تعداد و سهم جمعيت در مناطق 22 گانه تهران و محلات منطقه 10 شهر تهران در سال 138589
جدول شماره 6-3- تراکم ناخالص جمعیتی مناطق 22 گانه شهر تهران بر اساس جمعیت سال 138590
جدول شماره 7-3- جدول مقایسه میزان سواد در منطقه 10 شهر تهران90
جدول شماره 8-3- جمعيت 10 ساله و بيشتر منطقة 10شهر تهران بر حسب جنس، وضع فعاليت و بخشهاي عمده فعاليت – 138591
جدول شماره9-3- مساحت معابر اصلي منطقه 1092
جدول شماره 10-3 – درصد و مساحت کاربری های شهر تهران و منطقه 1095
جدول شماره 11-3- توزیع نسبی خانوارهای معمولی شهر تهران و منطقه 10 شهر تهران بر اساس نحوه تصرف محل سکونت،138597
جدول شماره12-3-تعداد اتاق در اختیار خانوارهای ساکن در شهر تهران و منطقه 10 شهر تهران،138597
جدول شماره 13-3- واحدهای مسکونی معمولی برحسب مساحت زیربنا در شهر تهران و منطقه 10 شهر تهران،138598
جدول شماره 14-3- ویژگی های مناطق شهر تهران110
جدول شماره 15-3- ویژگی های محلات 10 گانه منطقه 10111
جدول شماره 1-4- فهرست عرصه ها، متغیرها و شاخص های مربوط به متغیرهای کیفیت زندگی در منطقه 10 شهر تهران117
جدول شماره 2-4- تفکیک حجم نمونه بر حسب جمعیت محلات اداری منطقه 10 و توزیع آن121
جدول شماره 3-4- ویژگی های فردی در منطقه 10 شهر تهران123
جدول شماره 4-4- ویژگی های خانوار در منطقه 10 شهر تهران123
جدول شماره 5-4- میزان رضایت پاسخ دهندگان نسبت به شاخص های متغیر حمل و نقل و ارتباطات125
جدول شماره 6-4- میزان رضایت پاسخ دهندگان نسبت به شاخص های متغیر خدمات آموزشی126
جدول شماره 7-4- میزان رضایت پاسخ دهندگان نسبت به شاخص های متغیر خدمات فرهنگی128
جدول شماره 8-4- میزان رضایت پاسخ دهندگان نسبت به شاخص های متغیر خدمات بهداشتی و درمانی129
جدول شماره 9-4- میزان رضایت پاسخ دهندگان نسبت به شاخص های متغیر خدمات اورژانسی130
جدول شماره 10-4- میزان رضایت پاسخ دهندگان نسبت به شاخص های متغیر خدمات تفریحی و ورزشی131
جدول شماره11 -4- میزان رضایت پاسخ دهندگان نسبت به شاخص های متغیر خدمات تجاری132
جدول شماره12-4- میزان رضایت پاسخ دهندگان نسبت به عرصه دسترسی به خدمات و تسهیلات شهری134
جدول شماره 13-4- میزان رضایت پاسخ دهندگان نسبت به شاخص متغیر نرخ سواد135
جدول شماره14-4- میزان رضایت پاسخ دهندگان نسبت به شاخص متغیر نرخ اشتغال136
جدول شماره15-4- میزان رضایت پاسخ دهندگان نسبت به شاخص متغیر فضای قابل سکونت136
جدول شماره16-4- میزان رضایت پاسخ دهندگان نسبت به عرصه اجتماعی در سطح منطقه 10 و محلات دهگانه آن137
جدول شماره17-4- میزان رضایت پاسخ دهندگان نسبت به شاخص متغیر مساحت مسکن138
جدول شماره18-4- میزان رضایت پاسخ دهندگان نسبت به شاخص متغیر کیفیت واحد مسکونی139
جدول شماره 19-4- میزان رضایت پاسخ دهندگان نسبت به عرصه مسکن در سطح منطقه 10 و محلات دهگانه آن140
جدول شماره20-4- میزان رضایت پاسخ دهندگان نسبت به شاخص متغیر آلاینده های هوا141
جدول شماره21-4- میزان رضایت پاسخ دهندگان نسبت به شاخص های متغیر فاصله از خیابان142
جدول شماره22-4- میزان رضایت پاسخ دهندگان نسبت به عرصه زیست محیطی در سطح منطقه 10 و محلات دهگانه آن143
جدول شماره23-4- میزان رضایت پاسخ دهندگان نسبت به کیفیت زندگی در سطح منطقه 10 و محلات دهگانه آن144
جدول شماره 24- 4- مقایسه 9 کمیتی ساعتی برای مقایسه دودویی معیارها171
جدول شماره 25-4: معیارها و امتیازدهی بین معیاری و ضریب اهمیت هر معیار در ارزیابی کیفیت عرصه دسترسی به خدمات و تسهیلات شهری172
جدول شماره 26-4- میزان رضایت پاسخ دهندگان نسبت به کیفیت زندگی در سطح منطقه 10 و محلات دهگانه آن188
جدول شماره 27-4- ماتریس تشخیص حالت های کیفیت زندگی190
جدول شماره 1-5- بازبینی اهداف برنامه های فرادست194
جدول شماره 2-5- تدوین اهداف بر مبنای مشکلات مطرح شده در بخش تحلیل مورد پژوهی196
جدول شماره 3-5- بیانیه نهایی اهداف199
جدول شماره 4-5- مقایسه روش های طراحی برنامه شهری و انتخاب روش مناسب بکارگیری205
جدول شماره 5-5- تولید نهایی و توجیه عرصه های تصمیم گیری منتج از بیانیه نهایی اهداف برنامه ریزی207
جدول شماره 6-5- تعیین اختیارها در عرصه های تصمیم گیری، در چارچوب اهداف و راهبردها208
جدول شماره 7-5 - جدول معرفی عرصه ها و اختیارها209
جدول شماره 8-5- تشریح ناسازگاری بین اختیار ها211
جدول شماره 9-5- معرفی سناریوهای گزینه214
جدول شماره 10-5- امتياز سناريوهاي گزينه از نظر تطابق با اهداف برنامه‌ريزي215
جدول شماره 11-5- بیانیه راهبردی ارتقاء کیفیت زندگی نواحی برنامه ریزی (محلات دارای حالت های محرومیت و سازش پذیری) منطقه 10 شهر تهران217
جدول شماره 1-6- نمونه هایی از تعاریف کیفیت زندگی221
جدول شماره 2-6- خلاصه شاخص ها: نمونه هایی از سراسر جهان222
جدول شماره 3-6- فهرست عرصه ها، متغیرها و شاخص های مربوط به متغیرهای کیفیت زندگی در منطقه 10 شهر تهران225
جدول شماره 4-6- وضعیت کیفیت زندگی ذهنی در منطقه 10 شهر تهران و محلات دهگانه آن226
جدول شماره 5-6- ماتریس تشخیص حالت های کیفیت زندگی229
فهرست نمودارها
TOC \h \z \t "جدول,1" نمودار شماره 1-1- چارچوب روش شناختی تحلیل داده ها10
نمودار شماره 2-1- ساختار پایان نامه17
نمودار شماره 1-2-روش کار فصل 220
نمودار شماره 2-2-چارچوب انگاشتی پژوهش77
نمودار شماره 1-3- روش کار فصل 380
نمودار شماره 2-3- سيستم‌هاي تشكيل دهنده ساختار فضايي شهري82
نمودار شماره 1-1- روش کار فصل 4114
نمودار 2-4- ساخت سلسه مراتب برای انجام فرایند AHP171
فهرست شکل ها
TOC \h \z \t "جدول,1" شکل شماره 1-2- مدل نمایش ارتباط بین رضایتمندی در عرصه ها و رضایتمندی از زندگی63
شکل شماره 2-2- مدل نشان دهنده روابط بین رضایت عرصه مسکونی و کیفیت زندگی64
شکل شماره 3-2- مدل نمایش دهنده ارتباط بین شرایط عینی، پاسخ های ذهنی و رضایت از همسایگی65
شکل شماره 4-2- مدل متصل کننده فعالیت ها ومنابع تفریحی به بهزیستی فردی (کیفیت زندگی) و کیفیت اجتماع65
شکل شماره 5-2- کیفیت زندگی که بر، ارتباطات بین نیازهای انسانی، ادراکات ذهنی از تامین نیاز و فرصت های ارائه شده دلالت می کند.67
شکل شماره 6-2- چارچوب مفهومی (تسفازقی،2009)68
شکل شماره 1-3- نقشه تحلیلی وضعیت دسترسی به وسائط حمل و نقل عمومی منطقه 10 شهر تهران94
شکل شماره 2-3- نقشه کاربری اراضی منطقه 1096
شکل شماره 3-3- نقشه نواحی و محلات منطقه 10 شهر تهران 99
شکل شماره 1-4- لایه های رستری ایجاد شده از شاخص فاصله تا ایستگاه اتوبوس146
شکل شماره 2-4- لایه های رستری ایجاد شده از شاخص فاصله تا ایستگاه اتوبوس تندرو147
شکل شماره 3-4- لایه های رستری ایجاد شده از شاخص فاصله تا ایستگاه تاکسی147
شکل شماره 4-4- لایه های رستری ایجاد شده از شاخص فاصله تا مترو148
شکل شماره 5-4- لایه های رستری ایجاد شده از شاخص فاصله تا خیابانهای اصلی 149
شکل شماره 6-4- لایه های رستری ایجاد شده از شاخص دسترسی به فضای پارکینگ 150
شکل شماره 7-4- لایه های رستری ایجاد شده از شاخص فاصله تا دبستان150
شکل شماره 8-4- لایه های رستری ایجاد شده از شاخص فاصله تا راهنمایی151
شکل شماره 9-4- لایه های رستری ایجاد شده از شاخص فاصله تا دبیرستان152
شکل شماره 10-4- لایه های رستری ایجاد شده از شاخص فاصله تا هنرستان152
شکل شماره 11-4- لایه های رستری ایجاد شده از شاخص فاصله تا مساجد و مراکز مذهبی153
شکل شماره 12-4- لایه های رستری ایجاد شده از شاخص فاصله تا مراکز فرهنگی 154
شکل شماره 13-4- لایه های رستری ایجاد شده از شاخص فاصله تا بیمارستان154
شکل شماره 14-4- لایه های رستری ایجاد شده از شاخص فاصله تا مراکز بهداشتی- درمانی155
شکل شماره 15-4- لایه های رستری ایجاد شده از شاخص فاصله تا ایستگاههای آتشنشانی156
شکل شماره 16-4- لایه های رستری ایجاد شده از شاخص فاصله تا ایستگاههای پلیس156
شکل شماره 17-4- لایه های رستری ایجاد شده از شاخص فاصله تا تسهیلات ورزشی 157
شکل شماره 18-4- لایه های رستری ایجاد شده از شاخص فاصله تا پارک و فضای سبز158
شکل شماره 19-4- لایه های رستری ایجاد شده از شاخص فاصله تا مراکز تفریحی158
شکل شماره 20-4- لایه های رستری ایجاد شده از شاخص فاصله تا مراکز تجاری159
شکل شماره 21-4- لایه های رستری ایجاد شده از شاخص فاصله تا راسته های فعالیتی160
شکل شماره 22-4- لایه های رستری ایجاد شده از شاخص نرخ مشارکت اقتصادی 161
شکل شماره 23-4- لایه های رستری ایجاد شده از شاخص نرخ سواد162
شکل شماره 24-4- لایه های رستری ایجاد شده از شاخص نرخ سواد163
شکل شماره 25-4- لایه رستری ایجاد شده از شاخص مساحت مسکن164
شکل شماره 26-4- لایه رستری ایجاد شده از شاخص عمر ساختمان164
شکل شماره 27-4- لایه های رستری ایجاد شده از شاخص فاصله از گره های ترافیکی165
شکل شماره 28-4- لایه های رستری ایجاد شده از شاخص فاصله از پایانه های حمل و نقل عمومی166
شکل شماره 29-4- لایه های رستری ایجاد شده از شاخص فاصله از خیابان166
شکل شماره 30-4- لایه های رستری ایجاد شده از شاخص فاصله از پمپ بنزین و منابع سوخت168
شکل شماره 31-4- لایه های مربوط به متغیرهای هفت گانه عرصه دسترسی به خدمات و تسهیلات شهری168
شکل شماره 32-4- تعیین وضعیت کیفیت دسترسی به خدمات و تسهیلات شهری173
شکل شماره 33-4- لایه متغیرهای مربوط به عرصه اجتماعی174
شکل شماره 34-4- تعیین وضعیت کیفیت عرصه اجتماعی175
شکل شماره 35-4- لایه متغیرهای مربوط به عرصه مسکن176
شکل شماره 36-4- وضعیت کیفیت عرصه مسکن177
شکل شماره 37-4- لایه متغیرهای مربوط به عرصه زیست محیطی179
شکل شماره 38-4- وضعیت کیفیت عرصه زیست محیطی180
شکل شماره 39-4- وضعیت کیفیت زندگی عینی در محلات منطقه 10182
شکل شماره 1-5- سطوح سه گانه تجرید در روش تحلیل عرصه های تصمیم گیری مرتبط201
شکل شماره 2-5 - نمودار اختیار در روش تحلیل عرصه های تصمیم گیری مرتبط202
شکل شماره3-5- نمودار درخت تصمیم در روش تحلیل عرصه های تصمیم گیری مرتبط202
شکل شماره 4-5- گام های فن تحلیل عرصه های تصمیم گیری مرتبط206
شکل شماره 5-5- نمودار دايره‌اي عرصه‌هاي تصميم‌گيري و ميله‌هاي مانع در نواحی برنامه ریزی منطقه 10 شهر تهران210
شکل شماره 6-5- درخت توليد سناريوهاي گزينه213
شکل شماره 1-6- وضعیت کیفیت زندگی ذهنی در عرصه ها و کیفیت ذهنی کل در منطقه 10 شهر تهران و محلات دهگانه آن227
شکل شماره 2-6- وضعیت کیفیت زندگی عینی در عرصه ها و کیفیت ذهنی کل در محلات دهگانه منطقه 10 شهر تهران228
شکل شماره 3-6- حالت های مختلف کیفیت زندگی در محلات دهگانه منطقه 10 شهر تهران229
شکل شماره4-6- کیفیت زندگی مناطق 22 گانه شهر تهران، 1385232
شکل شماره 5-6- گوناگونی کیفیت عینی در هریک از محلات با کیفیت عینی منطقه 10 شهر تهران232
شکل شماره 6-6- گوناگونی کیفیت زندگی ذهنی در هریک از محلات با کیفیت ذهنی منطقه 10 شهر تهران233
فهرست نقشه ها
TOC \h \z \t "جدول,1" نقشه شماره 1-3- موقعیت منطقه در شهر تهران و معرفی محلات دهگانه آن منطقه 1085
نقشه شماره 1-4- وضعیت کیفیت ذهنی زندگی در محلات منطقه 10 شهر تهران184
نقشه شماره 2-4- وضعیت کیفیت عینی زندگی در محلات منطقه 10 شهر تهران185
نقشه شماره 3-4- حالت های کیفیت زندگی در محلات منطقه 10 شهر تهران186
فصل اول کلیات پژوهش
فصل اول- کلیات پژوهش
1-1- مقدمه
این فصل در هشت بخش ارائه می گردد. در بخش نخست موضوع پژوهش تبیین و تشریح شده است. در بخش دوم مشکلات پژوهش عنوان شده اند. اهداف اصلی و اهداف فرعی پژوهش در بخش سوم معرفی شدند. در بخش چهارم این فصل پرسش های پژوهش عنوان شدند و در بخش پنجم فرضیات پژوهش مطرح گشتند. اصطلاحات کلیدی مربوط به این پایان نامه در بخش ششم تعریف شدند، در بخش هفتم روش شناسی پژوهش توضیح داده شد و سرانجام در بخش آخر، ساختار پژوهش ارائه گردید .
2-1- طرح موضوع
در آغاز قرن 21 اهمیت شاخص های اجتماعی و مسائل مرتبط با کیفیت زندگی و رضایتمندی در دانش اجتماعی، در بسیاری از کشورهای جهان به اثبات رسیده بود. حجم گسترده ای از کتابهای به چاپ رسیده، معانی ارائه شده، مجلات انتشار یافته، ایجاد سازمانهای رسمی بین المللی، برگزاری کنفرانس ها و همایش های بین المللی، نشانه هایی از گسترش مفاهیمی از این دست می باشد.
در این چارچوب، مفاهیمی نظیر کیفیت و رضایتمندی ریشه های خود را از تحقیقات مختلف در زمینه های سلامت، امنیت، رفاه، رضایتمندی سکونتی و محیط کالبدی شهری اتخاذ می کنند. کیفیت زندگی، انگاشتی جامع، گسترده و پیچیده است که شرایط مادی و معنوی زندگی انسانها را در بر می گیرد و علاوه بر استانداردهای مادی زندگی به ابعاد اجتماعی، محیطی، کالبدی، فرهنگی و روان شناختی زندگی نیز توجه دارد و در دو سطح فردی و جمعی مورد سنجش قرار می گیرد. کیفیت زندگی دو بعد دارد که به عنوان ابعاد عینی و ذهنی شناخته می شوند. کیفیت زندگی عینی، چگونگی شرایط عینی(بیرونی) زندگی مردم را منعکس می کند و با استفاده از شاخص های عینی که مرتبط با واقعیات قابل مشاهده زندگی و برآمده از داده های ثانویه می باشند، سنجش می شود. کیفیت زندگی ذهنی، ادراکات ذهنی(درونی) مردم را از شرایط عینی و از وضعیت زندگی خود منعکس می سازد و با استفاده از سنجه های ذهنی سنجش می شود. این انگاشت، به روش های متفاوت توسط اجتماعات پژوهشی مختلفی به کار گرفته شده است. با این وجود، هیچ تعریف پذیرفته شده جهانی از آن وجود ندارد و در نتیجه در میان انتظام های مختلف بر اساس هدفی که می خواهند بدست بیاورند و روش شناسی که به کار می برند، به روش های متفاوتی مفهوم سازی شده است. این تفاوت ها امکان داشتن تعریف پذیرفته شده جهانی و رویکرد روش شناسی برای ارزیابی و سنجش کیفیت زندگی را محدود می سازد. اما رویکردهای روش شناختی و انگاشتی موجود، می تواند راهنمایی برای انتخاب یک یا ترکیبی از روش های موجود برای تحلیل کیفیت زندگی برای محدوده ای خاص باشد.
در این مطالعه ما از تلاش های قبلی انجام شده در زمینه تعریف کیفیت زندگی استفاده نموده و با ارائه آنها این تعریف از کیفیت زندگی را مبنای مطالعه قرار می دهیم: " کیفیت زندگی انگاشتی چندوجهی، نسبی، متاثر از زمان، مکان و ارزش های فردی و اجتماعی است. این انگاشت از یک سو به عوامل بیرونی و عینی زندگی وابسته می باشد و از سوی دیگر به برداشتهای فردی افراد از جایگاهشان در زندگی در بستر فرهنگ و سیستم های ارزشی ای که در آنها رشد می کنند، وابسته می باشد."
بر اساس سنجش همزمان کیفیت زندگی عینی و ذهنی و تلفیق آنها با یکدیگر، سطح کیفیت زندگی شامل چهار حالت می گردد که به عنوان بهزیستی، ناهنجاری، سازش پذیری و محرومیت شناخته می شوند. این حالت ها، درونداد مهمی برای سیاست گذاران و برنامه ریزان شهری می باشند تا مشکلات نواحی، دلایل نارضایتی و اولویت های شهروندان در زندگی را تشخیص دهند. بهزیستی زمانی است که احساس ذهنی افراد و شرایط عینی زندگی خوب است (زپف، 1984). اگر هم شرایط ذهنی و هم شرایط عینی بد باشد، حالت محرومیت وجود دارد. از سوی دیگر، اگر شرایط ذهنی خوب و شرایط عینی زندگی بد باشد، حالت سازش پذیری وجود دارد و علاوه بر این اگر شرایط ذهنی بد و شرایط عینی زندگی خوب تشخیص داده شود، حالت ناهنجاری اتفاق می افتد.
همچنین در بین انتظام های فکری مختلف درگیر با مطالعات کیفیت زندگی، این توافق وجود دارد که کیفیت زندگی به توصیف و ارزیابی شرایط زندگی مردم در یک مکان معین مربوط می باشد. با وجود اینکه پژوهش های بسیاری برای مطالعه کیفیت زندگی انجام شده است، این پژوهش ها از نظر عرصه های زندگی که مورد مطالعه قرار می دهند متنوع می باشند. علاوه بر این، مقیاس به کار گرفته شده در مطالعات مختلف، متنوع می باشد، بعضی مطالعات در سطح ملی می باشند، برخی در سطح منطقه ای ، اما مطالعات بسیار کمی در مقیاس های کوچکتر شبیه همسایگی یا سطح خرد شهری انجام شده است. بنابراین بیشتر مطالعات کیفیت زندگی در سطح منطقه و کشور می باشند. اما این نوع ارزیابی های با مقیاس بالا می تواند تغییرات فضایی بزرگ در کیفیت زندگی که ممکن است در مقیاس های کوچک مانند بخش یا مراکز شهر غالب باشد را پنهان نماید. در چنین شرایطی از تغییرات محلی در مطالعات با مقیاس بزرگ اغلب چشم پوشی می گردد. در نتیجه، آن دسته از مطالعات کیفیت زندگی که تلاش دارند تغییرات کیفیت زندگی را در مقیاس های کوچکتر بررسی کنند، واجب می باشد.
به همین خاطر این پایان نامه بر آن است تا کیفیت زندگی را در سطح محلات منطقه 10 شهر تهران با در نظر گرفتن هر دو کیفیت زندگی عینی و ذهنی و تلفیق آنها با یکدیگر مورد سنجش قرار دهد، تا حالت های کیفیت زندگی در این محلات تشخیص داده شود و بر اساس حالت های تشخیص داده شده اولویت های برنامه ریزی ارتقای کیفیت زندگی برای محلات مختلف منطقه 10 تعیین گردد. این مطالعه توجه خاصی به نواحی دچار محرومیت خواهد داشت و برنامه های راهبردی در راستای بهبود وضعیت این نواحی تدوین خواهد نمود.
3-1- ضرورت پژوهش
ساخت یک چارچوب مفهومی از کیفیت زندگی جهت ارتقاء زمینه هایی نظیر رشد و توسعه شهری و رفاه فردی لازم و ضروری است. چنین چارچوبی جهت گسترش دانش تئوریک موثر بوده و همچنین گسترش و رشد ابزارهایی جهت ارتقاء جنبه هایی از کیفیت زندگی را فراهم می آورد. مطالعات کیفیت زندگی از سوی افراد بسیاری به عنوان درونداد مهمی برای سیاست گذاران و برنامه ریزان شهری در راستای تشخیص عوامل کلیدی تاثیر گذار بر کیفیت زندگی افراد نگریسته می شوند. با وجود سودمندی این مطالعات، در ایران، سنجش کیفیت زندگی به شکلی جامع و هدفمند در مقیاس های کوچکتر از شهر انجام نشده است. علاوه براین کیفیت زندگی شهری معمولاً یا بر اساس شاخص های عینی و با استفاده از داده های ثانویه و یا با استفاده از شاخص های ذهنی از دیدگاه ساکنان و ارزیابی میزان رضایت آنها از زندگی شهری سنجش می شود. به ندرت شاخص های عینی و ذهنی کیفیت زندگی در ارتباط با یکدیگر به کار گرفته می شوند. این در حالیست که سنجش همزمان آنها و تلفیق کیفیت زندگی عینی و ذهنی با یکدیگر، حالت هایی از کیفیت زندگی را روشن می سازد که درونداد مهمی برای سیاست گذاران و برنامه ریزان شهری می باشند که توسط آنها مشکلات نواحی، دلیل نارضایتی و اولویت های شهروندان در زندگی را تشخیص دهند. منطقه 10 شهر تهران، منطقه ای با ده محله و با فعالیت غالب مسکونی می باشد که در طول زمان با مشکلات اجتماعی و کالبدی بسیاری مواجه بوده است. لذا، برنامه ریزی برای ارتقای کیفیت زندگی در محلات آن مستلزم سنجش کیفیت زندگی با استفاده از شاخص های عینی و ذهنی به طور همزمان می باشد تا محلات دارای اولویت، به منظور ارائه راهبردهای ارتقای کیفیت زندگی تعیین گشته و برنامه ریزی ارتقای کیفیت زندگی برای محلات موردنظر صورت گیرد.
4-1- اهدف پژوهش
1-4-1- هدف اصلی
هدف اصلی این پژوهش سنجش کیفیت زندگی ساکنین شهری در محلات منطقه 10 شهر تهران، در سطح خرد شهری، با در نظر گرفتن هر دو کیفیت زندگی عینی و ذهنی و نیز ارائه راهبردهایی به منظور ارتقای کیفیت زندگی در نواحی برنامه ریزی آن می باشد.
در همین راستا، اهداف خردتری را که این بررسی به دنبال دستیابی به آنهاست می توان به صورت زیر برشمرد:
2-4-1- اهداف فرعی
الف) اهداف کلی
کوشش در جهت شناخت مفاهیم مرتبط با انگاشت کیفیت زندگی و عوامل تاثیر گذار بر آن.
شناخت نقش و جایگاه مفهوم کیفیت زندگی در برنامه ریزی شهری.
ب) اهداف موردی
کوشش در جهت معرفی عوامل تاثیرگذار بر کیفیت زندگی شهری افراد ساکن در منطقه 10 شهر تهران.
سنجش کیفیت زندگی عینی و ذهنی در محلات منطقه 10 شهر تهران.
تشخیص حالت های کیفیت زندگی در سطح محلات منطقه 10 شهر تهران.
تجویز یک برنامه در سطح نواحی خرد شهری شامل راهبردها و سیاست های برنامه ریزی، به منظور ارتقاء کیفیت زندگی در محلات منطقه 10 شهر تهران.
5-1- پرسش های پژوهش
برای هر یک از اهداف سوالات زیر تعیین شده است. در واقع این رویارویی اهداف با پرسش های پایان نامه نشان می دهد که با پاسخگویی به پرسش های پایان نامه، به اهداف پایان نامه نیز پاسخ داده می شود.
الف) پرسش های کلی
کیفیت زندگی شهری چیست و معیارها و شاخص های تعریف کننده آن کدامند؟
در برنامه ریزی شهری چه الگوها و مدل هایی برای سنجش کیفیت زندگی شهری وجود دارد؟
ب) پرسش های موردی
عرصه ها و شاخص های تاثیرگذار بر کیفیت زندگی در منطقه 10 شهر تهران کدامند؟
میزان کیفیت زندگی ذهنی در سطح محلات منطقه 10 شهر تهران چه اندازه است؟
میزان کیفیت زندگی عینی در سطح محلات منطقه 10 شهر تهران چگونه است؟
چهار حالتی که نتیجه ترکیب کیفیت زندگی عینی و ذهنی است در سطح محلات منطقه 10 شهر تهران چیست؟
مزیت های تشخیص حالت های کیفیت زندگی چیست؟
چگونه می توان با بکارگیری انگاشت کیفیت زندگی در فرایند برنامه ریزی شهری، کیفیت زندگی را در محلات دارای حالت های سازش پذیری و محرومیت ارتقاء بخشید؟
اهداف فرعی و پرسش های پژوهش در جدول زیر نشان داده شده اند.
جدول شماره 1-1- رویارویی اهداف و پرسش های پایان نامه
اهداف فرعیپرسش های پژوهشکلیکوشش در جهت شناخت مفاهیم مرتبط با انگاشت کیفیت زندگی و عوامل تاثیر گذار بر آن. کیفیت زندگی شهری چیست و معیارها و شاخص های تعریف کننده آن کدامند؟شناخت نقش و جایگاه مفهوم کیفیت زندگی در برنامه ریزی شهری.در برنامه ریزی شهری چه الگوها و مدل هایی برای سنجش کیفیت زندگی شهری وجود دارد؟موردیتحلیلیکوشش در جهت معرفی عوامل تاثیرگذار بر کیفیت زندگی شهری افراد ساکن در منطقه 10 شهر تهران.عرصه ها و شاخص های تاثیرگذار بر کیفیت زندگی در منطقه 10 شهر تهران کدامند؟سنجش کیفیت زندگی عینی و ذهنی در سطح محلات منطقه 10 شهر تهران.میزان کیفیت زندگی ذهنی در سطح محلات منطقه 10 شهر تهران چه اندازه است؟میزان کیفیت زندگی عینی در سطح خرد شهری چه اندازه است؟تشخیص حالت های کیفیت زندگی در سطح محلات منطقه 10 شهر تهران.چهار حالتی که نتیجه ترکیب کیفیت زندگی عینی و ذهنی است، در سطح محلات منطقه 10 شهر تهران چیست؟مزیت های تشخیص حالت های کیفیت زندگی چیست؟تجویزیتجویز یک برنامه در سطح نواحی خرد شهری شامل راهبردها و سیاست های برنامه ریزی، به منظور ارتقاء کیفیت زندگی در محلات منطقه 10 شهر تهران.چگونه می توان با بکارگیری انگاشت کیفیت زندگی در فرایند برنامه ریزی شهری، کیفیت زندگی را در محلات دارای حالت های سازش پذیری و محرومیت ارتقاء بخشید؟
ماخذ: نگارنده، ،1392.
6-1- فرضیه های پژوهش
فرضیات این پژوهش به قرار زیر می باشد:
فرضیه 1
مقیاس بزرگ مطالعات کیفیت زندگی، گوناگونی فضایی در مقیاس های محلی را پنهان می کند.
فرضیه 2
بررسی موقعیت رفاهی افراد با بررسی شرایط عینی و ذهنی به طور همزمان امکان پذیر است .
7-1- تعریف اصطلاحات کلیدی پایان نامه
این پایان نامه در فرایند مرور موضوع مورد پژوهش با انگاشت ها و اصطلاحات کلیدی سرو کار دارد که به این شرح می باشد:
نخست- برنامه ریزی: مفهوم برنامه ریزی با ماهیت چند انتظامه، دورنمای جامع، ویژگی های تغییر یابنده و به طور پیوسته خود را در به زیر پرسش بردن، دشوار است که بتوان آنرا در یک یا چند جمله تعریف کرد. با این وجود، در زمان های مختلف برنامه ریزی توسط صاحبنظران تعریف شده است، تعاریفی که با وجود تفاوت ها دارای زمینه های مشترکی اند که به صورت فشرده در زیر قابل بیان است:
الف) برنامه ریزی با آینده سروکار دارد. هرچند که باید به این نکته توجه نمود که ماهیت برنامه ریزی و خصلت آینده نگری آن نشانگر یک ناسازنمایی است، زیرا از یک سو برنامه ریزی به معنای کوششی است در جهت افزایش اطمینان درمورد آینده و از سوی دیگر آینده به طور ذاتی غیر قابل پیشگویی است و با احتمالات و عدم قطعیت سرو کار دارد. یک راه میانه، میزانی از پیشگویی، از تدوین آماج و میزان قابل توجهی از عدم قطعیت را می پذیرد.
ب) برنامه ریزی کوشش آگاهانه توسط نهادهای دموکراتیک در جهت دستیابی به اهدافی مشخص یا گشودن مشکلاتی ویژه است.
دوم- کیفیت زندگی: " کیفیت زندگی انگاشتی چندوجهی، نسبی، متاثر از زمان، مکان و ارزش های فردی و اجتماعی است. این انگاشت از یک سو به عوامل بیرونی و عینی زندگی وابسته می باشد و از سوی دیگر به برداشتهای فردی افراد از جایگاهشان در زندگی در بستر فرهنگ و سیستم های ارزشی ای که در آنها رشد می کنند، وابسته می باشد."
سوم: کیفیت زندگی عینی: کیفیت زندگی عینی، چگونگی شرایط عینی(بیرونی) زندگی مردم را منعکس می کند و با استفاده از شاخص های عینی که مرتبط با واقعیات قابل مشاهده زندگی و برآمده از داده های ثانویه می باشند، سنجش می شود.
چهارم: کیفیت زندگی ذهنی: ادراکات ذهنی(درونی) مردم را از شرایط عینی و از وضعیت زندگی خود منعکس می سازد و با استفاده از سنجه های ذهنی سنجش می شود.
سوم- نواحی خرد شهری: اگر شهر به عنوان یک سیستم کلی در نظر گرفته شود، متشکل از اجزایی خواهد بود که این اجزا با یکدیگر ارتباط تنگاتنگ دارند و این موضوع پویایی شهر را به دنبال دارد. بر این اساس مکان ها توسط یک نظام متقابل فضایی با یکدیگر همبستگی یافته اند. این اجزا در قالب نواحی خرد شهری قابل بررسی می باشند و برنامه ریزی برای این نواحی نیز برنامه ریزی نواحی خرد شهری نامیده می شود.
8-1- روش شناسی پژوهش
روش های پژوهش به کار گرفته شده در این مطالعه ترکیب هردو روش کیفی و کمی می باشد. داده های کمی، در مورد شرایط عینی و اطلاعات پایه دیگر از داده های ثانویه جمع آوری گردید. داده های کیفی در مورد ادراکات محلی، از خانوارهای نمونه و با استفاده از پرسشنامه ساختار یافته حاصل گردید.
1-8-1- منابع داده ها و روش های جمع آوری آنها
پژوهش حاضر بر اساس منابع اولیه و ثانویه اطلاعات است. داده های اولیه از طریق نمونه گیری خانوار، روشهای مبتنی بر مصاحبه و مصاحبه های میدانی جمع آوری شد. داده های ثانویه از روش کتابخانه ای جمع آوری گردید. منابع و روش های بکارگرفته شده برای جمع آوری داده های موردنیاز پژوهش به طور خلاصه آورده شده است.
1-1-8-1- جمع آوری داده های اولیه
برای تولید داده های موردنیاز از منابع اولیه، از رویکردهای روش شناختی میدانی استفاده گردید. این روش شامل تکمیل پرسشنامه از واحدهای تحلیل ( ساکنین اجتماعات محلی منطقه 10 شهر تهران)، مصاحبه با مردم محلی، مشاهده موضوعات در محدوده های سکونتگاهی منطقه، مصاحبه با متخصصین موضوع پژوهش در جهت اصلاح شاخص های نظری می باشد. این تکنیک ها برای جمع آوری داده های مربوط به عرصه های ذهنی زندگی به کار گرفته شدند. پرسشنامه های ساختار یافته برای مصاحبه استفاده شدند. پرسشنامه ها به دو شیوه زیر تکمیل شدند:
الف) تکمیل پرسشنامه توام با مصاحبه: در این شیوه خود پرسشنامه را در دست گرفته و سوالات را به ترتیب طرح نموده و جواب آنها را پس ازدریافت از پاسخگو در پرسشنامه وارد نمودیم. معمولاً این نوع استفاده از پرسشنامه در مورد خانوارهایی به کار گرفته شد که سطح سواد و آگاهیهای عمومی آنها نسبتاً پایین بوده و پاسخگویان شخصاً قادر به خواندن سوالات و یا درک مفهوم آنها نبودند.
ب) تکمیل پرسشنامه بدون مصاحبه: در این شیوه پرسشنامه را پاسخگو خود شخصاً تکمیل نمود و پرسشگر تنها بکار تکمیل پرسشنامه نظارت نمود. این شیو معمولاً در مواردی بکار گرفته شد که پاسخگویان از اقشار تحصیلکرده و برخوردار از حد متوسطی از آگاهیهای اجتماعی بودند.
در ارتباط با جامعه آماری، حجم نمونه، روش نمونه گیری و نیز پایایی و پویایی پرسشنامه ها در بخش تحلیل کیفیت زندگی ذهنی به طور مفصل توضیح داده خواهد شد.
2-1-8-1- جمع آوری داده های ثانویه
داده های ثانویه برای تحلیل کیفیت زندگی عینی در منطقه 10، جمع آوری شدند. برای جمع آوری این داده ها از روش کتابخانه ای استفاده گردید. این روش شامل مطالعه اسناد مختلف، تهیه داده ها و آمارها از سازمان های متعدد( نظیر داده های جمعیتی، اقتصادی و غیره) ، بررسی های اینترنتی و مطالعه پایگاههای مختلف داده ها، مطالعه پایان نامه ها و کتب علمی، بررسی گزارش ها و طرح های سازمان های مختلف، تهیه نقشه های مختلف موضوعی و نظایر آنها می باشد. در جدول زیر داده های جمع آوری شده در طی به انجام رسیدن پژوهش معرفی شدند. ضمناً، منابع داده ها و فرمت منابع در جدول زیر نشان داده شده است.
جدول شماره 2-1- گردآوری داده های ثانویه
ردیفدادهمنبعفرمت1234اطلاعات (1375- 1385) شهر تهران اطلاعات (1375- 1385) منطقه 10 شهر تهران اطلاعات محلات منطقه 10 (1385) نقشه های کاربری زمین، توزیع کاربری های خدماتی مختلف، خیابان ها و جزآننقشه های نرخ سواد، نرخ مشارکت اقتصادیآمار مرکز آمار ایرانآمار مرکز آمار ایرانسند توسعه محلات منطقه 10شهرداری منطقه 10 شهر تهرانجمعیت 1385pdfPdfPdfGISShp
ماخذ: نگارنده، 1392.
2-8-1- تحلیل داده ها
داده های خام جمع آوری شده، با توجه به نیاز پژوهش مورد پردازش و طبقه بندی قرار گرفته اند و برای تجزیه و تحلیل آماری وارد نرم افزار SPSS و برای تجزیه و تحلیل فضایی و تولید نقشه های مبتنی بر داده های آماری، وارد نرم افزار GIS شدند.
1-2-8-1- شیوه های تحلیل داده ها
استراتژی های پژوهش که در این مطالعه به کار رفتند روش های کمی و کیفی را با یکدیگر ترکیب می کنند. مزیت کاربرد هم زمان روش های کمی و کیفی در مطالعه کیفیت زندگی شهری، در بین پژوهشگران به طور فزاینده ای رسمیت یافته است. چارچوب روش شناسی بکار گرفته شده برای تحلیل داده ها در نمودار زیر نشان داده شده است.
کلیاتنمودار شماره 1-1- چارچوب روش شناختی تحلیل داده ها
اطلاعات فضاییتولید راهبردهای برنامه ریزیتعیین اولویت برنامه ریزیترکیب کیفیت زندگی عینی و ذهنیتحلیل آماری (SPSS)کیفیت زندگی ادراکینمونه گیری خانوارداده های ثانویهداده های اولیه
تعریف مساله
تعیین اهداف اصلی و اهداف فرعی پژوهش
تعیین سوالات پژوهش
تعیین فرضیات پژوهش
تشخیص داده های مورد نیاز
داده های سرشماریخدمات و تسهیلات کالبدی مانند مدارس، پارک و جز آنمحدوده محلات
تحلیل فضایی Spatial Analysis
تحلیل
سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)Index OvelayAHP
وضعیت کیفیت زندگی عینی و ذهنی در محلات منطقه 10
تشخیص چهار حالت کیفیت زندگی
ماخذ: نگارنده، 1392.
شیوه های تحلیل کیفیت زندگی ذهنی و عینی در ادامه به تفصیل توضیح داده شده است.
1-1-2-8-1- تحلیل کیفیت زندگی ذهنی
پس از ورود اطلاعات مربوط به پرسشنامه ها در نرم افزار SPSS ، تحلیل آنها به صورت زیر انجام گرفته است.
برای سنجش کیفیت زندگی در محلات منطقه 10 شهر تهران چهار عرصه انتخاب گردید. این عرصه ها شامل متغیرها و هر متغیر نیز از شاخص هایی تشکیل شده است که در فصل چهارم به تفضیل توضیح داده خواهد شد. کیفیت زندگی ذهنی مربوط به هر متغیر، شاخص های مربوط به آن متغیر و عرصه ی مرتبط با متغیر موردنظر، در سطح منطقه 10 و محلات ده گانه آن، با استفاده از آمارهای توصیفی سنجش گردید. روش مقیاس لیکرت، جهت وزن دهی به گزینه های پنج گانه پاسخ به پرسشنامه ها (که شامل گزینه های بسیار راضی، راضی، در حد متوسط، ناراضی و بسیار ناراضی) به کار گرفته شد. سپس پاسخ‌های کیفی به رتبه‌های کمّی تبدیل گردید و ارزش عددی برای گزینه‌های آن چنین فرض شد:
جدول شماره 3-1- طیف لیکرت به کار رفته در پژوهش
گزینه هاکاملا راضیراضیدر حد متوسطناراضیکاملا ناراضیارزش عددی12345
ماخذ: نگارنده، 1392.
با توجه به فراوانی پاسخ‌های مربوط به هر یک از گزینه‌ها، نمره میانگین متغیرها در هر عرصه محاسبه گردید. بنابراین برای هر شاخص مربوط به متغیرهای یک عرصه نمره میانگین به صورت زیر بدست آمد:
1- فراوانی مربوط به هر شاخص یک متغیر براساس نظر کلیه پاسخ‌دهندگان مشخص می‌گردد.
2- فراوانی گزینه در ارزش عددی (وزن) آن ضرب می‌شود.
3- حاصل ضربها جمع می‌گردد.
4- حاصل جمع بر تعداد کل پاسخ‌دهندگان تقسیم می‌شود.
به عبارت ریاضی:
مجموع (ارزش عددی (وزن) هر شاخص مربوط به متغیر × فراوانی مربوط به آن) = میانگین شاخص مربوط به متغیر تعداد کل پاسخ دهندگان به سؤال مورد نظر
از جمع میانگین شاخص های متغیر و تقسیم آنها بر تعداد شاخص ها مربوط به آن، نمره میانگین متغیرها بدست آمد.
در مرحله بعد نمره میانگین متغیرهای یک عرصه با هم جمع شدند و بر تعداد متغیرهای آن عرصه تقسیم گشتند تا نمره میانگین عرصه مورد نظر بدست آمد.
سپس نمره میانگین چهار عرصه انتخاب شده ( دسترسی به خدمات و تسهیلات شهری، اجتماعی، مسکن و زیست محیطی) با یکدیگر جمع شدند و با تقسیم آنها بر تعداد عرصه ها، نمره میانگین کیفیت زندگی منطقه 10 حاصل شد.
وقتی نمره میانگین کیفیت زندگی منطقه 10 شهر تهران به دست آمد، با مراجعه به طیف قضاوت پنج قسمتی، سطح رضایتمندی آن (کاملا راضی، راضی، در حد متوسط، ناراضی و کاملا ناراضی) مشخص می‌گردد. طیف قضاوت نیز براساس حداکثر و حداقل ارزش عددی مربوط به گزینه‌های سؤال شاخص ها ساخته می‌شود. یعنی در یک طرف طیف حداقل ارزش عددی گزینه‌ها و در سمت دیگر آن حداکثر ارزش عددی را قرار می دهیم. سپس فاصله بین این دو به 5 قسمت مساوی تقسیم می‌گردد که کمترین قسمت نشان دهنده سطح کاملا راضی، قسمت وسط سطح در حد متوسط و قسمت انتهایی طیف که بیشترین امتیاز را دارد، سطح کاملا ناراضی به حساب می‌آید. سپس براساس اینکه امتیاز عددی کیفیت زندگی ذهنی در کدام قسمت طیف است، رضایتمندی آن تعیین می‌گردد.
کاملا ناراضی ناراضی درحد متوسطراضیکاملا راضی
حداکثر امتیاز 5 4 3 2 1 حداقل امتیاز
برای تعیین کیفیت ذهنی در محلات منطقه 10، نمره میانگین کیفیت زندگی در منطقه 10 شهر تهران مبنا قرار گرفته شده است. چنانچه نمره میانگین رضایتمندی ساکنین محله ای کمتر مساوی نمره میانگین کیفیت ذهنی منطقه 10 شهر تهران باشد، ان محله به عنوان محله ای که ساکنین آن از کیفیت زندگی در آن راضی هستند طبقه بندی می گردد و در مقابل اگر میانگین سطح رضایتمندی ساکنین در یک محله بزرگتر از نمره میانگین کیفیت زندگی در سطح منطقه 10 شهر تهران باشد، محله مورد نظر به عنوان محله ای که ساکنین آن از کیفیت زندگی در آن ناراضی می باشند در نظر گرفته می شود.
2-1-2-8-1- تحلیل کیفیت زندگی عینی
هم آمار توصیفی و هم آمار فضایی برای سنجش سطح عینی کیفیت زندگی در محدوده مورد مطالعه به کار گرفته شدند. برای سنجش کیفیت زندگی عینی مراحل زیر پیموده شده است:
مرحله نخست: لایه های مربوط به شاخص ها آماده سازی گردید. این شاخص ها بر اساس سهمی که در کیفیت زندگی داشتند، به یک نمره از 1-0 تبدیل شدند. بر طبق آن، نواحی ای که در درون آستانه های تعریف شده برای شاخص ها قرار گرفتند، نمره یک و نواحی بیرون آستانه ها نمره صفر گرفتند. این آستانه ها بر اساس نظرات کارشناسان، مطالعه مطالعات پیشین انجام گرفته در این زمینه، مطالعات انجام شده توسط مهندسین مشاور و سایر منابع اطلاعاتی موجود در این زمینه پیشنهاد گردیدند.
مرحله دوم- هر متغیر شامل شاخص هایی می باشد که به منظور بدست آمدن لایه متغیر، رویهم گذاری لایه های صفر و یکی شاخص های آن متغیر صورت می گیرد. نسبت تاثیر شاخص های هر متغیر در کیفیت زندگی یکسان تشخیص داده شد. پس از رویهم گذاری لایه ها با نسبت یکسان، لایه متغیر بدست آمده را نرمالایز می کنیم تا لایه صفر و یکی حاصل گردد.
مرحله سوم- برای بدست آوردن لایه مربوط به عرصه های چهارگانه که عبارت بودند از عرصه دسترسی به خدمات و تسهیلات شهری، عرصه اجتماعی، عرصه مسکن و عرصه زیست محیطی از دو روش AHP و Index Overlay استفاده شده است.
روش AHP (فرایند تحلیل سلسله مراتبی) به منظور امتیازدهی به لایه متغیرهای هفت گانه عرصه نخست یعنی دسترسی به خدمات و تسهیلات شهری استفاده شده است. به علت زیاد بودن تعداد متغیرها و مقایسه دودویی آنها با یکدیگر برای هدف ارزیابی کیفیت دسترسی به خدمات و تسهیلات شهری از روش AHP استفاده نمودیم. پس از انجام AHP وزن های مربوط به هر متغیر با استفاده از نظر کارشناسان استخراج گردید. سپس متغیرهای هفت گانه در وزن مربوط به خود ضرب و با یکدیگر جمع شدند. لایه حاصل کیفیت عینی دسترسی به خدمات و تسهیلات شهری را نشان می دهد .
روش Index Overlay برای تعیین مناسبت یا نامناسبت کیفیت عینی در محلات منطقه 10 شهر تهران و در عرصه های اجتماعی، مسکن و زیست محیطی به کار گرفته شد. برای بدست آمدن لایه مربوط به این سه عرصه نیز، پس از بدست آمدن لایه متغیرهای مربوط به هر عرصه (که با رویهم گذاری لایه های صفرو یکی شده از شاخص ها با نسبت تاثیر یکسان حاصل می گردد) از روش Index Overlay استفاده گردید. چون تعداد متغیرها در این سه عرصه زیاد نبود و مقایسه دودویی آنها به راحتی امکان پذیر بود از این روش استفاده نمودیم. به هر لایه متغیر بر اساس نظر کارشناسی وزنی اختصاص داده می شود. لایه متغیر در وزن مربوط به خود ضرب می شود و با سایر لایه های متغیر جمع می گردد و لایه عرصه مورد نظر ایجاد می گردد.
مرحله سوم- در این مرحله به منظور بدست آمدن کیفیت زندگی عینی محلات منطقه 10 شهر تهران، رویهم گذاری لایه عرصه های چهارگانه با نسبت تاثیر یکسان بر کیفیت زندگی صورت گرفت. نقشه حاصل شده یک نقشه رستری ایجاد شد که نقاط پررنگ تر کیفیت عینی مناسب تر و نقاط روشن تر کیفیت عینی نامناسب تر را در محلات منطقه 10 شهر تهران نشان می دهد.
3-1-2-8-1- ترکیب کیفیت زندگی عینی و ذهنی
برای تشخیص حالت های کیفیت زندگی در محدوده مورد مطالعه، ترکیب سطح عینی و ذهنی کیفیت زندگی مهم می باشد. ماتریس 2*2 برای ترکیب کیفیت زندگی عینی و ذهنی و برای تشخیص حالت های کیفیت زندگی که نتیجه این ترکیب می باشد، به کار گرفته شد. تکنیک ماترس از زپف (1984) مشتق شده است. ماتریسی که در جدول زیر ارائه شده است بر اساس کیفیت زندگی عینی مناسب و نامناسب و کیفیت ذهنی راضی و ناراضی می باشد. برای کیفیت زندگی ذهنی، یک محله با نمره میانگین کمتر مساوی نمره میانگین منطقه ، به عنوان محله ای با کیفیت زندگی خوب در نظر گرفته می شود. به عبارت دیگر، یک محله با نمره میانگین کیفیت زندگی ذهنی بزرگتر از نمره میانگین منطقه ، به عنوان محله ای با کیفیت زندگی ذهنی بد در نظر گرفته می شود. این دسته بندی بر اساس مقیاس لیکرت به کار گرفته شده در این مطالعه می باشد. برای کیفیت زندگی عینی، محله ای که در درون استانداردها و آستانه های کاربردی برای هر شاخص می باشد، کیفیت زندگی عینی آنها مناسب در نظر گرفته می شود و اگر نباشد کیفیت زندگی عینی محله نامناسب در نظر گرفته می گردد. حالت های تشخیص داده شده، تطابق و عدم تطابق بین کیفیت زندگی عینی و ذهنی سنجش شده را نشان می دهد. بنابراین، وقتی هم وضعیت کیفیت عینی مناسب و هم وضعیت کیفیت ذهنی راضی باشد حالت بهزیستی وجود دارد، وقتی هر دو بد هستند، ما آن حالت را محرومیت می نامیم و اگر کیفیت زندگی ذهنی خوب است و کیفیت زندگی عینی بد است، حالت سازش پذیری وجود دارد و وقتی کیفیت زندگی ذهنی بد است و کیفیت زندگی عینی خوب است، حالت ناهنجاری وجود دارد.
جدول شماره 4-1- حالت های کیفیت زندگی
کیفیت زندگی ذهنی راضی ناراضی (کمتر مساوی نمره میانگین منطقه≥) ( بزرگتر از نمره میانگین منطقه) کیفیت زندگی عینیمناسب،آستانه≥ بهزیستی ناهنجارینامناسب،آستانه سازش پذیری محرومیت
ماخذ: بر اساس زپف، 1984
3-8-1- روش های تجویز راهکارها و راه حل ها در مرحله تجویز
برای دستیابی به هدف اصلی و کلان پایان نامه (ارتقای کیفیت زندگی در مورد پژوهی) برمبنای تحلیل داده ها و اطلاعات، محلاتی در منطقه10 که از میان حالت های کیفیت زندگی که در مرحله تحلیل با ترکیب کیفیت زندگی عینی و ذهنی بدست آمده است، در وضعیت محرومیت به سر می برند، شناسایی می گردند. سپس اهداف برنامه ریزی برای آنها تبیین شده و راهبردها و سیاست های دستیابی به این اهداف تدوین می گردند.
9-1- ساختار پایان نامه
پایان نامه حاضر در قالب 6 فصل کلی تدوین می گردد که عبارتند از: فصل اول: ارائه طرح کلی پایان نامه، فصل دوم: معرفی چارچوب های نظری، تجربی و فنی مرتبط با انگاشت کیفیت زندگی، فصل سوم: شناخت مورد پژوهی، فصل چهارم: بکارگیری انگاشت کیفیت زندگی در تحلیل مورد پژوهی پایان نامه، فصل پنجم: طراحی برنامه برای مورد پژوهی و فصل ششم: جمع بندی و تبیین نتایج می باشد.
فصل اول- این فصل به طرح کلی پایان نامه اشاره دارد و با توجه به عنوان پایان نامه به بیان مشکل پژوهش، اهداف پژوهش، سوالات پژوهش، چارچوب مفهومی پژوهش می پردازد.
فصل دوم- این فصل چارچوب نظری، تجربی و فنی برای کیفیت زندگی می سازد. هدف از تشریح چارچوب نظری، تجربی و فنی انگاشت کیفیت زندگی، تعیین چارچوب نظری و فنی مناسبی برای بکارگیری در مورد پژوهی می باشد. در این گام تعاریف گوناگون از انگاشت کیفیت زندگی و چگونگی ارتباط آن با برنامه ریزی شهری، توسعه تاریخی این انگاشت و تجارب بکارگیری آن در سایر کشورها و سپس روش ها و فنون بکارگیری کیفیت زندگی و سنجش آن ارائه شده است.
فصل سوم- در این فصل، نتایج چارچوب های نظری، تجربی و فنی امکان انتخاب مورد پژوهی را فراهم می کند، محلات منطقه 10 شهر تهران به عنوان مورد پژوهی پایان نامه انتخاب می گردد و ساختار فضایی آن با هدف فراهم نمودن نیازهای اطلاعاتی برای مرحله تحلیل مورد بررسی و شناخت قرار می گیرد.
فصل چهارم- این فصل به معرفی فرایند سنجش کیفیت زندگی در مورد پژوهی پایان نامه می پردازد. معرفی و بکارگیری روش، اصول و فرایند قابل بکارگیری انگاشت کیفیت زندگی در تحلیل مورد پژوهی پایان نامه و تعیین حالت های کیفیت زندگی در آن. در واقع در این مرحله، بر مبنای چارچوب قابل بکارگیری در مورد مورد پژوهی، به بکارگیری روشهای انتخاب شده در ارزیابی وضعیت جاری محلات منطقه 10 شهر تهران با معیارهای کیفیت زندگی پرداخته می شود.
فصل پنجم- در این فصل با بکارگیری بروندادهای حاصل شده از فصل پیشین به تدوین برنامه پرداخته می شود، یعنی یک برنامه ریزی ارتقای کیفیت زندگی برای محلاتی از منطقه 10، که دارای حالت محرومیت می باشند صورت می گیرد. نتایج این فصل امکان پاسخگویی به پرسش ها و اهداف و فرضیات پایان نامه را فراهم می کند.
فصل ششم- در این فصل چگونگی دستیابی به اهداف و پرسش های پایان نامه توضیح داده می شود. همچنین دستاوردهای پایان نامه و پیشنهادهای مربوط به ادامه کار پایان نامه تشریح می گردند.
ساختار پایان نامه در نمودار زیر نشان داده شده است.
نمودار شماره 2-1- ساختار پایان نامه (ماخذ: نگارنده، 1392).
72009025400
منابع و ماخذ
تقی زاده مطلق، محمد (1381)، " برنامه ریزی برای بهبود وضعیت زندگی از استاندارد تا کیفیت زندگی"، فصلنامه جستارهای شهرسازی، شماره اول، تهران.
چدويك، ج. م. (1365)، «نقش ارزيابي در روند برنامه‌ريزي شهري و منطقه‌اي»، ترجمه: زهره قراگزلو، مركز تحقيقات ساختمان و مسكن، تهران.
خوارزمی، شهیندخت (1383)،" کیفیت زندگی و الزامات عصر دیجیتال در ایران "، روزنامه دنیاي اقتصاد، مورخه 9 و 10 و 11 و 12 اسفند ماه.
دانشپور، زهره (1388)، " جزوه روشهای طراحی برنامه و معرفی فن تحلیل عرصه های تصمیم گیری مرتبط (AIDA)"، دانشکده معماری و شهرسازی، درس کارگاه برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
دانشپور، زهره (1389)، «جزوه اصول پايه برنامه‌ريزي شهري»، درس نظريه‌هاي برنامه‌ريزي شهري، دانشكده معماري و شهرسازي، دانشگاه شهيد بهشتي، تهران.
رفیعیان، مجتبی (1387)، " سنجش میزان رضایتمندی سکونتی ساکنان محله نواب"، پژوهش های جغرافیای انسانی، شماره 67، 68-53.
زبردست، اسفندیار، (1380)، "کاربرد فرایند تحلیل سلسله مراتبی در برنامه ریزی شهری و منطقه ای"، نشریه هنرهای زیبا، 10، 21-13.
غیاثوند، الهام (1388)، " تاثیر سرمایه های اجتماعی بر کیفیت زندگی، فصلنامه مهندس مشاور، شماره 45.
لطفی، صدیقه(1388)، " مفهوم کیفیت زندگی شهری: تعاریف، ابعاد و سنجش آن در برنامه ریزی شهری"، فصلنامه علمی پژوهشی جغرافیای انسانی، شماره چهارم.
مركز آمار ايران، «نتايج سرشماري عمومي نفوس و مسكن سال 1375»، تهران.
مركز آمار ايران، «نتايج سرشماري عمومي نفوس و مسكن سال 1385»، تهران.
موسسه اندیشه سرای شهر، (1389)، " توصیف محله شبیری-جی"، تهران.
موسسه اندیشه سرای شهر، (1389)، " توصیف محله سلیمانی- تیموری"، تهران.
موسسه اندیشه سرای شهر، (1389)، " توصیف محله هفت چنار"، تهران.
موسسه اندیشه سرای شهر، (1389)، " توصیف محله بریانک"، تهران.
موسسه اندیشه سرای شهر، (1389)، " توصیف محله هاشمی"، تهران.
موسسه اندیشه سرای شهر، (1389)، " توصیف محله کارون جنوبی"، تهران.
موسسه اندیشه سرای شهر، (1389)، " توصیف محله سلسبیل جنوبی"، تهران.
موسسه اندیشه سرای شهر، (1389)، " توصیف محله زنجان جنوبی"، تهران.
موسسه اندیشه سرای شهر، (1389)، " توصیف محله کارون شمالی"، تهران.
موسسه اندیشه سرای شهر، (1389)، " توصیف محله سلسبیل شمالی"، تهران.
مهدیزاده، جواد (1382)، " برنامه ریزی راهبردی توسعه شهری، تجربیات اخیر جهانی و جایگاه آن در ایران"، مرکز مطالعات و تحقیقات معماری و شهرسازی ایران، تهران.
مهندسين مشاور طرح و معماری (1384)، «طرح تفصيلي منطقه 10 شهر تهران»، تهران.
مهندسین مشاور طرح و کاوش پاسارگاد (1391)، " گزارش سند توسعه راهبردی CDS محله شبیری- جی"، تهران.
مهندسین مشاور بانی شهر (1391)، "سند توسعه محله هفت چنار"، تهران.
مهندسین مشاور طرح و نقش امین (1391)، " گزارش سند برنامه ریزی توسعه محله بریانک "، تهران.
مهندسین مشاور طرح و کاوش پاسارگاد (1391)، " گزارش برنامه ریزی و مطالعات محله هاشمی "، تهران.
مهندسین مشاور شهر کالبد (1391)، " گزارش برنامه اقدامات محله سلسبیل جنوبی "، تهران.
مهندسان مشاور تخت پولاد (1391)، "سند توسعه محله سلسبیل شمالی"، تهران.
مهندسين مشاور بوم‌سازگان (1386)، «طرح جامع جديد تهران»، تهران.
نورمحمدزاد، حسين (1385)، «تعيين و تبيين هدف در فرآيند برنامه‌ريزي شهر»، نشريه هنرهاي زيبا، شماره 26، تابستان 1385، تهران.
Refrences:
Aklanoğlu Filiz and Erdoğan Elmas. (2011)" Improvement Quality of Life for an Anatolian Traditional Settlement: Konya-Sille Case" Social and Behavioral Sciences 35 , 420 – 430.
Bardo,A.R (2010)"THE COMPARABILITY OF HAPPINESS AND LIFE SATISFACTION: A LIFE COURSE APPROACH", Master of Gerontological Studies, Miami University.
Boyer R. and D. Savageau (1981)"Places Rated Almanac : Your Guide To Finding The Best Places To Live In America", New York : Rand Mc Nally.
Das,D (2008)," Urban Quality of Life: A Case Study of Guwahati", Social Indicators Research, 88(2), 297–310.
Dekker, F. & Others (1978): "A Multi-Level Application of Strategic Choice at the Sub-Regional Level", TPR, Vol.49.
Dissart, J. Deller, S. (2000)."Quality of Life in the Planning Literature". Journal of Planning Literature, 15: 135-161.
EDAW, Inc., 753 Davis Street, San Francisco, CA 94111, Quality of Life Bulletin/Manual ,1998.
Federation Of Canadian Municipalities(FCM) (2002)"The FCM Quality Of Life Reporting System- Second Report " Canada.
Federation Of Canadian Municipalities (FCM),(2003)," Quality Of Life Reporting System"- Third Report. Canada .
Ilić Ivana , Milić Ivona and Aranđelović Mirjana. (2010)" ASSESSING QUALITY OF LIFE: CURRENT APPROACHES" Acta Medica Medianae 49(4):52-60.
Kamp,I.,K,Van, Leidelmeijer, K., Marsman, G. and de Hollander, A. (2003)" Urban environmental quality and human well-being: Towards a conceptual framework and demarcation of concepts; a literature study", Landscape and Urban Planning, NO.65(1-2).
Keles Rusen. (2011) " The Quality of Life and the Environment" Social and Behavioral Sciences 35:23 – 32.
Kerce,E. (1992) "Quality of Life: Meaning, Measurement, and Models", San Diego, California: Delbert M. Nebeker.
Lambiri, Dionysia. (2006), "Quality of Life in the Economic and Urban Economic Literature", JEL classification: R00, 131, R12.
Maggino,F.& Ruviglioni,E.,(2009) "Methodologies to Integrate Subjective and Objective Information to Build Well-Being Indicators", Introduction to Social Epidemiology, 23-1.
Marans, R. W. (2002) "Understanding environmental quality through quality of life studies: The 2001 DAS and its use of subjective and objective indicators", Landscape and Urban Planning, 65 (2003) 73–83.
Marans, R. W. (2011) "Quality of Urban Life Studies: An Overview and Implications
for Environment-Behaviour Research", Procedia - Social and Behavioral Sciences 35
9-22.
Marans,R.W & Stimson,R.J(2011)" Investigating Quality of Urban Life:Theory, Methods, and Empirical Research", Social Indicators Research Series, Volume 45.
Massam, B.H. (2002),"Quality of life: Public planning and private living", Progress in Planning, 58: 141–227.
McCrea, R., Shyy, T., Stimson, R. (2006)"What is the Strength of the Link Between Objective and Subjective Indicators of Urban Quality of Life?",Applied Research in Quality of Life, 1: 79–96.
Mccrea, R., Marans, R., & Stimson, R. (2011)" Subjective Measurement of Quality
of Life Using Primary Data Collection and the Analysis of Survey Data", Social
Indicator Research,45.55-75.
Michelson, W.(1966)" An Empirical Analysis of Urban Environmental Preferences", J. of the Amer. Institute of Planners, 31: 355-360.
Mihaela,C. & Daniel,M." COMPARATIVE ANALISYS BETWEEN THE OBJECTIVE AND THE SUBJECTIVE QUALITY OF LIFE APPROACH – STRENGTHS AND WEAKNESSES",Cod JEL: I31.
Myers Dowell (1987) " Community- Relevant Measurmant Of Quality Of Life " U.S.A. : Urban Affairs Quarterly,Vol. 23 No. 1.
Myers, D. (1988)"Building knowledge about quality of life for urban planning", Journal of the American Planning Association, 54(3), 347–358.
Nedjat, S., Montazeri, A., Holakoui, K., Mohammad, K., & Majdzadeh, R. (2008)"Psychometric properties of the Iranian interview-administered version of the World Health Organization’s Quality of Life Questionnaire (WHOQOL-BREF): a population-based study", BMC Health Services Research, 21, 61.
Patrik Vesan, (2011) , "Quality of Life in Europe, Conceptual approaches and empirical definitions".
Porter micheal (2001) "Regional Foundation Of U.S. competitiveness : Finding From The Clusters Of Innovation Project", San Diego, Clafornia.
Rogerson Robert J. (1998) " Quality Of Life and City Competitiveness", U.S.A : Urban Studies, Vol. 36, No. 5-6.
Santos dela Cruz,P.M. (2011),"MAPPING THE QUALITY OF LIFE EXPERIENCE IN ALFAMA, A case study in Lisbon", Portugal.Master of Science thesis, Geospatial Technologies.
Santos, L. Martins, I. Brito,p (2007)" Measuring Subjective Quality of Life: A Survey to Porto's Residents", Applied Research in Quality of Life, 2(1), 51-64.
Scottish Executive Social Research. (2005)" WELL-BEING AND QUALITY OF LIFE:MEASURINGTHE BENEFITS OF CULTURE AND SPORT:A LITERATURE REVIEW AND THINKPIECE".
Smith D.M. (1994) ," Geography and Social Justice ", Oxford: Bastl Blackwell Press.
Tehran Municipality ICT Organization,(2011)"ATLAS OF TEHRAN METROPOLIS".
Teklay,Rishan (2012)"Adaptation and Dissonance in Quality of Life: Indicator For Urban Planning and Policy Making", MSc Thesis.
Tesfazghi, E. S. (2009)" Urban quality of life and its spatial distribution in Addis Ababa: Kirkos sub-city", Enschede: ITC.
Tesfazghi, E. S., Martinez, J. A., & Verplanke, J. J. (2010)"Variability of Quality of Life at small scales:Addis Ababa, Kirkos Sub-City", Social Indicators Research, 98, 73–88.
THE INTERNATIONAL ASSOCIATION FOR THE SCIENTIFIC STUDY OF (2000)" QUALITY OF LIFE:ITS CONCEPTUALIZATION, MEASUREMENT, AND APPLICATION", WHO-IASSID WORK PLAN.
UNDP. (1994)"Human Development Report",Oxford:Oxford University Press.
Veenhoven, Ruut (2001)" QUALITY-OF-LIFE AND HAPPINESS: NOT QUITE THE SAME"Torino, Italia, pp 67-95.
Zapf, W. (1984). Individuelle Wohlfahrt: Lebensbedingungen und wahrgenommene Lebensqualita¨t [Individual welfare: Living conditions and noticed quality of life]. In W. Glatzer & W. Zapaf (Eds.),Lebensqualita¨t in der Bundesrepublik. Objektive Lebensbedingungen und subjektives Wohlempfinden (pp. 13–26). Campus: Frankfurt am Main.
Zebardast, E. (2009)" The housing domain of quality of life and life satisfaction in the spontaneous settlements on the Tehran metropolitan fringe", Social Indicators Research, 90, 307–324.
منابع اینترنتی
پایگاه اطلاعاتی مرکز آمار ایران، amar.sci.org.ir.www.
سازمان شهرداری ها و دهیاری ها، www.imo.org.ir.
مرجع مدیریت شهری، www.urbanmanagement.ir.
(www.investopedia.com).
www.Amazon.com (2005) "Notes On Quality Of Life "
Last name: Zolfaghari Gorjkolaee First name: SoghraFaculty of: Architecture and Urbanism Branch: Urban plannig Under Supervision of: Dr. Sarrafi The date of graduation:1392/10/22The title of thesis: Planning for Upgrading of Quality of Life at the Sub-City Levels ; Case Study: District 10 in Tehran city.
Abstract Quality of life (QOF) studies are attracting urban planners and policy makers because of their usefulness for formulating and implementing public policies and strategies and for evaluating and monitoring implemented public policies and strategies. QoL can be measured using subjective, objective indicators or by combining both. QoL research which is designed to facilitate urban planning and policy making should be measured using both subjective and objective indicators. Since This help's to identify the states of QoL.To measure QoL a mixed method of data collection and analysis is applied in this study. To examine different aspects of QoL , four domains from social, economic and physical dimensions of life were selected. These are access to urban facilities and services, social, housing and environment. The study is based on data from a household survey and some secondary data. 101 family head was interviewed through household survey with closed and open ended questions. The sample households were selected randomly. Using descriptive analysis and spatial analysis the level of subjective and objective QoL is measure at domains level. by combining the measured subjective and objective QoL at domains level, the states of QoL are identified for neighborhood of district 10 of Tehran city. In this study the level subjective QoL is good for seven neighborhoods. These neighborhoods are Haft chenar, Beryanak, Karoun jonobi, Salsabil jonobi, Zanjan jonobi, Karoun shomali and Salsabil shomali. The level objective QoL is suitable for four neighborhoods. These neighborhoods are Karoun jonobi, Salsabil jonobi, Karoun shomali and Salsabil shomali. By combining the subjective and objective Qol the states of QoL that are Wellbeing, Adaptation, Dissonance or Deprivation are identified for each neighborhoods of district 10. Where wellbeing and deprivation shows the match between the subjective and objective QoL; on the other hand adaptation and dissonance shows mismatch between the subjective and objective QoL. In this study the three states of QoL that are wellbeing, adaptation and deprivation are identified for neighborhoods of district 10 . the neighborhoods of district 10 that are in wellbeing with this domains(access to urban facilities and services, social, housing and environment) are neighborhood Karoun jonobi, Salsabil jonobi, Karoun shomali and Salsabil shomali. In this neighborhoods the subjective and objective QoL of residents is good with four domains. Residents of neighborhoods Shobeiri-jey, Soleimani-Teimori and Hashemi are experiencing deprivation. The neighborhoods that are in deprivation have bad subjective and objective QoL in domains. Residents of neighborhood Haft chenar, Beryanak, Zanjan jonobi are experiencing adaptation since they have good subjective QoL however their objective QoL is unsuitable. Such results suggest that the two measures do not always indicate the same level of QoL.In general, the findings of this study indicate that large scale study can hide the variability of QoL at small scales. The findings also reveal the importance of studying both subjective and objective QoL instead of any one of these separately.The outcomes of these studies may help local planners in improving and having a better understanding of the quality of life conditions of the population. Consequently they can better prioritize the problems that the community face as well as the most deprived areas.Key words: Quality of life, Subjective quality of life, Objective quality of life, States of quality of life, neighborhoods of district 10 in Tehran city.
Shahid Beheshti University
Faculty of Architecture & Urbanism
Dept of Design & Urban Planning
A Dissertation Submitted in partial of the Requirements for the Master of
Science in Urban Planning
Planning for Upgrading of Quality of Life at the Sub-City Levels ;
Case Study: District 10 in Tehran city.
Supervisor:
Dr. Mozafar Sarafi
Advisor:
Dr. Farokh Moshiri
By: Soghra Zolfaghari Gorjkolaee
February 2014
قیمت: 49٬000 تومان
قیمت: 49٬000 تومان
قیمت: 49٬000 تومان
قیمت: 49٬000 تومان
قیمت: 49٬000 تومان
قیمت: 49٬000 تومان
قیمت: 49٬000 تومان
قیمت: 49٬000 تومان
قیمت: 49٬000 تومان
قیمت: 49٬000 تومان
